Koolmonoxide of kooldioxide?
Bij het verbranden van fossiele brandstoffen, zoals olie, kolen en gas wordt een verbinding gemaakt met zuurstof, waarbij kooldioxide (CO2) wordt gevormd. Dit gas is in lage concentraties niet direct schadelijk voor mens en dier. Wij maken zelfs kooldioxide met onze eigen ademhaling! Indien er echter te weinig zuurstof beschikbaar is voor een volledige verbranding, dan wordt er koolmonoxide (CO) gevormd. Dit gas is reuk-, smaak- en kleurloos en zeer giftig, zelfs bij lage concentraties.
Waarom is koolmonoxide giftig?
Koolmonoxide verbindt zich in ons lichaam heel sterk met hemoglobine. In een normale situatie zorgt dit eiwit in onze rode bloedlichaampjes ervoor dat zuurstof van onze longen naar onze organen wordt gebracht en kooldioxide wordt afgevoerd. Helaas bindt koolmonoxide veel sterker aan hemoglobine dan zuurstof en kooldioxide, waardoor het de plaats van deze gassen inneemt. Organen krijgen daardoor te weinig zuurstof wat leidt tot gezondheidsklachten. Afhankelijk van de concentratie en duur van de blootstelling kan het zelfs bewusteloosheid en overlijden tot gevolg hebben.
Effecten van CO op uw gezondheid (TGG, bron RIVM)
| Concentratie | Effect |
| 20 ppm | Maximale concentratie voor ononderbroken blootstelling gedurende 8 uur |
| 150 ppm | Lichte hoofdpijn na 1,5 uur |
| 200 ppm | Lichte hoofdpijn, vermoeidheid, misselijkheid na 2-3 uur |
| 400 ppm | Stevige hoofdpijn binnen 1-2 uur, levensbedreigend na 3 uur |
| 800 ppm | Duizeligheid, misselijkheid binnen 45 minuten. Bewusteloos binnen 2 uur. Overlijden na 2-3 uur |
| 1600 ppm | Hoofdpijn, duizeligheid en misselijk binnen 20 minuten. Overlijden binnen 1 uur |
Vorming van CO in een cv-installatie
Vrijwel geen enkele vorm van verbranding is 100% volledig, dus er wordt vrijwel altijd een kleine hoeveelheid koolmonoxide geproduceerd. Dit wordt bij onderhoud van de cv-installatie gemeten in de rookgasafvoer met een rookgasanalyser. Bij een goed geïnstalleerde en afgestelde installatie is de concentratie CO zeer laag en wordt het gas effectief afgevoerd naar buiten. Door diverse oorzaken kan een cv-ketel toch een hoge concentratie CO produceren en kan deze zelfs in de stookruimte terecht kan komen. Buiten een verkeerde afstelling van het verbrandingsproces is een foutief geïnstalleerde rookgasafvoer vaak een oorzaak. Door condenswater kan de afvoer lek raken en er kan zuurstofarme lucht in het verbrandingsproces terecht komen.
Tijdige waarschuwing
De bewoners van een huis kunnen zichzelf beschermen tegen de gevaren van koolmonoxide door de cv-installatie regelmatig te laten onderhouden door een professioneel bedrijf, voldoende te ventileren en eventueel door het aanbrengen van CO-melders. De cv-monteur weet echter niet altijd in wat voor situatie hij zal belanden en heeft baat bij een persoonlijke gasmonitor die hem tijdig waarschuwt bij een potentieel gevaarlijke concentratie.
Een persoonlijke gasmonitor
Een cv-monteur moet al heel wat gereedschap en meetinstrumenten meenemen bij een onderhoudsbeurt, dus een aanvullend instrument in de vorm van een persoonlijke gasmonitor moet bij voorkeur klein en lichtgewicht zijn. Er zijn gelukkig goede oplossingen voorhanden, zoals de 3M Protégé ZM CO. Dit instrument is een onderhoudsvrije disposable, wat betekent dat je het toestel éénmaal aanzet en het vervolgens 24 maanden continu zijn werk doet. Na deze termijn kun je het toestel simpelweg vervangen. Indien een te hoge concentratie koolmonoxide wordt waargenomen, waarschuwt het instrument de gebruiker door knipperende leds, een luid akoestisch signaal en een trilfunctie. De gebruiker kan zichzelf dan in veiligheid brengen en passende maatregelen treffen. Doordat het instrument zelfs geschikt is voor zware industriële toepassingen, is het explosieveilig (ATEX), kan het tegen een stootje en is het water- en stofdicht (IP67).
