Sinds het afsluiten van het Energieakkoord in 2013 voerde één thema de boventoon in de installatiebranche: de Energietransitie en de gevolgen daarvan voor de verwarmingsinstallaties in onze huizen en gebouwen.

Vooral het lot van de cv-ketel gaat u en ons aan het hart. Moeten we die straks vervangen? En waardoor dan? Of zijn er andere opties, waarbij de energiebron verduurzaamd wordt, maar de ketel kan blijven hangen?

1. Wat is de Energietransitie?

Wereldwijd hebben overheden bindende afspraken gemaakt om de CO₂-uitstoot terug te dringen. Dat doen ze door enerzijds te sturen op energiebesparing en anderzijds op het opwekken van energie uit hernieuwbare bronnen in plaats van uit fossiele brandstoffen. Deze overstap naar duurzame energie wordt de Energietransitie genoemd.

Ook de Nederlandse overheid heeft energiedoelstellingen geformuleerd en afspraken hierover vastgelegd in wet- en regelgeving. Deze afspraken staan in het Energieakkoord uit 2013 en in de Klimaatwet en het Klimaatakkoord uit 2019.
Terug naar boven

2. Wat staat er in de Klimaatwet?

De Eerste Kamer heeft dinsdag 28 mei 2019 de Klimaatwet aangenomen. In deze ‘kaderwet’ staan geen concrete maatregelen, maar wel drie Nederlandse klimaatdoelen. Ook staat erin hoe de regering deze doelstellingen verder moet uitwerken. In de Klimaatwet heeft de overheid de volgende drie doelen vastgelegd:

1. Voor 2030 moeten de broeikasgassen, vooral CO₂, met 49 procent zijn verminderd ten opzichte van het ijkjaar 1990.
2. In 2050 moet de CO₂-reductie verder oplopen tot 95 procent ten opzichte van 1990.
3. In 2050 moet de elektriciteitsproductie 100% CO₂-neutraal zijn.

De Klimaatwet legt de Nederlandse regering voor 2050 alleen een inspanningsverplichting op. In de wet staan geen juridische sancties voor het geval de doelen niet worden gehaald.
Terug naar boven

3. Wat staat er in het Klimaatakkoord?

De afspraken in het Klimaatakkoord zijn concreter. In 2050 moeten 7 miljoen woningen en 1 miljoen gebouwen van het aardgas af. Als eerste stap moeten in 2030 de eerste 1,5 miljoen bestaande woningen verduurzaamd zijn. Dat gaat wijk voor wijk. De gemeentes weten in 2021 welke wijk wanneer aan de beurt is. Bewoners worden daarbij betrokken. Het is de bedoeling dat eigenaren en bewoners de investering in verduurzaming terugverdienen door een lagere energierekening.
Terug naar boven

4. Wijziging Gaswet: aansluitplicht op gasnet vervalt

Daarnaast besloot de Nederlandse overheid om de aansluitplicht op het aardgasnet voor nieuwbouw te schrappen. Dat is vastgelegd in de Wet Voortgang Energietransitie (VET). De Wet VET is een wijziging van de Elektriciteitswet 1998 en de Gaswet.

De wijziging van de Gaswet, die op 1 juli 2018 in werking is getreden, ontslaat netbeheerders van de plicht om woningen en kleine bedrijven aan te sluiten op het gastransportnet. Omdat netbeheerders alleen wettelijke taken mogen uitvoeren, kunnen ze ook geen aansluitingen realiseren op verzoek. Het schrappen van de aansluitplicht betekent dus eigenlijk een verbod op nieuwe gebouwen met een aardgasaansluiting.
Terug naar boven

5. Verdwijnt de cv-ketel?

Verdwijnt daarmee ook de cv-ketel op den duur uit de Nederlandse bouw? Daarover zijn de meningen verdeeld.

In maart 2018 pleitte een brede coalitie van milieuorganisaties, energiebedrijven en zelfs brancheorganisatie Techniek Nederland en de installatiebranche ervoor de gasketel vanaf 2021 in de ban te doen. Dat deden ze in een manifest ter voorbereiding op het Klimaatakkoord, dat ze overhandigden aan Diederik Samson, voorzitter van de Sectortafel Gebouwde Omgeving.

5.1 Verkoop hr-ketels daalt niet

Het lijkt er echter op dat het voorlopig zo'n vaart niet zal lopen.  De verkoop van de hr-ketels daalt namelijk nog niet. In 2018 zijn in Nederland 430.000 hr-ketels verkocht, zo blijkt uit de Gasmonitor 2019 van onder meer Natuur & Milieu. De milieuorganisatie volgt samen met netbeheerders Stedin, Enexis en Liander jaarlijks de voortgang van transitie naar aardgasvrije woningen. Voor bestaande woningen lijkt het einde van de cv-ketel dus nog niet in zicht.
Terug naar boven

5.2 Aardgas domineert warmteproductie

Ook aan het verwarmen op aardgas lijkt er op korte termijn nog geen abrupt einde te komen. Van de geproduceerde warmte in Nederland komt 79% van het verbranden van aardgas, blijkt uit het overzicht 'Feiten en cijfers over de energietransitie' van Energie-Nederland. Energie Nederland is de branchevereniging voor alle partijen die stroom, gas en warmte produceren, leveren en verhandelen. Energie-Nederland concludeert dat aardgas de dominante brandstof voor Nederlandse warmteproductie is en blijft.
Dat gaat in de toekomst nog niet zo snel veranderen, verwacht de vereniging. “Het aandeel aardgasgebruik voor warmtevoorziening van de gebouwde omgeving daalt naar 67% in 2030”.
Terug naar boven

6. Alternatieven voor verwarmen met aardgas in nieuwbouw

In nieuwbouwwoningen wordt door het vervallen van de aansluitplicht op het aardgasnet wel gezocht naar energieconcepten voor aardgasvrije gebouwen en alternatieven voor de cv-ketel. In de zoektocht naar alternatieven voor verwarming met aardgas komt niet één  oplossing bovendrijven. De eigenschappen van een gebouw en zijn omgeving bepalen welke alternatieven er mogelijk zijn.

Terug naar boven

Voor nieuwbouwwoningen zonder gasaansluiting zijn er grofweg drie opties: elektrische verwarming, verwarming via een warmtenet en verwarming met een pelletkachel of biomassaketel.

6.1 Elektrische verwarming

Onder de eerste categorie 'verwarmen met elektriciteit', ook all-electric of elektrische verwarming genoemd, vallen verschillende oplossingen:

1. Verwarming met elektrische warmtepompen
2. Verwarming met een elektrische cv-ketel
3. Verwarmen met decentrale elektrische afgiftesystemen, waaronder infraroodpanelen.

6.2 Verwarming door aansluiting op een warmtenet

Een tweede optie is verwarming via de aansluiting op een warmtenet, ook wel stadsverwarming genoemd.

6.3 Verwarming met een pelletkachel of biomassaketel

Een derde optie is verwarming met een pelletkachel of biomassaketel.
Terug naar boven

Terug naar boven

Terug naar boven

Terug naar boven

7. Alternatieven voor verwarmen met aardgas in de bestaande bouw

Voor bestaande woningen en gebouwen die al aangesloten zijn op het aardgasnet, zijn naast de bovenstaande opties nog andere scenario's mogelijk. Daarbij kan de de bestaande gasinfrastructuur in gebruik blijven, maar komt er een 'fossielvrij' alternatief voor aardgas. Door de gasleidingen stroomt dan een brandstof die min of meer dezelfde eigenschappen heeft als aardgas, maar zorgt voor minder CO₂-uitstoot.

De mogelijkheden zijn dan:

1. groen gas
2. waterstofgas
3. synthetisch gas

Lees hierover meer in onze dossiers over waterstofgas en over groen gas
Terug naar boven

8. Cv-ketels en alternatieven voor aardgas

Kunnen moderne cv-ketels ook op deze alternatieve gassen draaien? Dat is nog niet het geval als aardgas voor 100% wordt vervangen door een alternatief zoals waterstofgas. Wel zijn de nieuwste cv-ketels al geschikt voor gas met een andere samenstelling dan het Groningse laagcalorische gas. Het laagcalorische gas is in Nederland altijd de standaard geweest bij het ontwikkelen van turbines, branders en andere apparaten. Geïmporteerd gas wordt in Nederland dan ook bijgemengd met stikstof.

Ketelfabrikanten hebben hoge verwachtingen van de bijmenging van waterstof in het gasnet. Bijna allemaal hebben ze inmiddels een gasketel die geschikt is voor een bepaald percentage waterstofbijmenging. Zo heeft Atag recent een door Kiwa gecertificeerde cv-ketel voor 30% waterstofbijmenging geïntroduceerd en zijn alle consumentenketels van Remeha gecertificeerd op 20%. Intergas en Nefit-Bosch zijn nog bezig met het certificeren van hun ketels voor de bijmenging van waterstof.

Terug naar boven